Yüksek faizle beraber döviz payı mevduatta düşerken kredilerde artış kaydetti.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verileri çerçevesinde 2 Ağustos 2024 tarihi itibarıyla TL cinsi kredilerin dört haftalık artışı yüzde 1,26 olurken, döviz cinsi kredilerde bu oran yüzde 2,18 oldu.
2 Ağustos itibarıyla yıllıklandırılmış 13 haftalık artışlar bireysel kredilerde yüzde 34,2, lira ticari kredilerde yüzde 12,4, döviz kredilerde yüzde 49,1 olarak kaydedildi.
MEVDUATTAN KREDİLERE KAYDI
Yerel seçim sonrası 29 Mart-2 Ağustos arasındaki yaklaşık dört aylık dönemde yurt içi yerleşik döviz mevduatı 22,3 milyar dolar düşerken, döviz cinsi kredi hacmi 22 milyar dolar yükseldi.
Yerel seçimin ardından dört ayda lira cinsi kredi hacmi yüzde 5,17 oranında yükselirken, bu rakam döviz cinsi kredilerde yüzde 16,31 olarak kaydedildi.
Son dört ayda döviz kredi büyüme hızı, lira kredi büyüme hızını üçe katladı.
Bahsi geçen dönemde toplam kredi hacminde yer alan döviz mevduatın payı yüzde 43,77’den yüzde 37,51’e düştü.
Döviz kredilerin payı ise yüzde 33,64’ten yüzde 36,43’e çıktı.
2 Ağustos haftası itibarıyla yıllık bileşik ortalama faiz oranları, lira ticari kredide yüzde 61,66, Euro cinsi ticari kredide yüzde 6,51, dolar cinsi ticari kredide yüzde 8,51, lira cinsi ihtiyaç kredisinde yüzde 73,93 düzeyinde yer alıyor.
Döviz kurlarının yüksek faiz ve sıcak para girişleri etkisiyle yatay seyrettiği son zamanlarda, döviz cinsi borçlanma şirketler tarafından cazip görülüyor.
TCMB’DEN ÖNLEM GELMİŞTİ
Döviz cinsi kredilerdeki hızlı artışın etkisiyle Merkez Bankası (TCMB) burada sınırlayıcı adımlar atmıştı.
Yabancı kredilerde aylık büyüme sınırı 23 Mayıs 2024 tarihli TCMB kararı ile yüzde 2 olarak belirlenmişti.
TCMB, 20 Temmuz 2024’de ise bu sınırı yüzde 1,5’e indirmişti.
TL kredilerde de aylık yüzde 2’lik büyüme sınırı oluyor fakat yatırım kredileri sınırlamadan muaf kalıyor.
TCMB, yatırım kredilerine sağlanan istisnanın alanını büyüterek, uluslararası kalkınma finansmanı kuruluşlarından sağlanan kaynaklar çerçevesinde kullandırılan yatırım kredilerinin lira ve yabancı para kredi büyüme sınırlarından muaf tutulmasına karar vermişti.
TABLO TERSİNE DÖNDÜ
Lira faizinin siyasi hesaplarla düşük tutulduğu dönemde düşük faizli lira kredi çekenler, parasını dövize ve altına yatırmış, döviz kredi bakiyesi olanlar da düşük faizli lira kredi kullanıp bu bakiyeyi azaltma yoluna gitmişti.
Bununla beraber özel sektörün döviz açığı da TCMB rezervleri kullanılarak azaltılmıştı.
Nitekim, 2018’in sonunda 182,2 milyar dolar olan döviz kredi hacmi, 2023 sonunda 128,7 milyar dolara kadar düşmüş beş senedeki düşüş 53,5 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
2024 ile beraber ise tablo değişti ve döviz krediye erişebilen şirketler, bu krediyi ithalat ve yatırım ödemelerinin yanı sıra yüksek lira faizden faydalanmak maksadıyla kullanmaya başladı.
Reel sektörün döviz açığı nisanda 11,4 milyar dolar yükselerek son 13 senenin en hızlı aylık yükselişini göstermiş oldu.
Döviz krediye, bazı istisnalar dışında sadece döviz geliri bulunan şirketler, döviz gelirleriyle orantılı olarak erişim sağlayabiliyor.
